Nagrodzeni Nagrodą Kolberga
Nagrody im. Oskara Kolberga
„Za zasługi dla kultury ludowej”
Nagrody im. Oskara Kolberga ustanowiono w 1974r. Jej inicjatorami byli redaktorzy miesięcznika kulturalnego „Barwy” – Henryk Gaworski i Juliusz Głowacki. Nagrody te honorują całokształt działalności i wyróżniają wybitne osiągnięcia w dziedzinie kultury ludowej. Patronat sprawuje Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego i jest głównym fundatorem nagród i wyróżnień honorowych. W latach 1974-2011 przyznano łącznie 655 nagród, które są przyznawane w ramach
5 kategorii:
- Twórcy ludowi zajmujący się sztuką ludową i rzemiosłem artystycznym
Rzeźba, Malarstwo (także malarstwo na szkle), tkactwo, hafciarstwo, koronkarstwo, plecionkarstwo, garncarstwo, artystyczne kowalstwo i metaloplastyka, stolarstwo i snycerstwo, zabawkarstwo oraz zdobnictwo obrzędowe (wycinanki, palmy, pisanki, pająki, szopki, pieczywo obrzędowe, kwiaty bibułkowe itp.), a także literatura, śpiew, gra na instrumentach i ich wykonywanie.
- Kapele ludowe i zespoły folklorystyczne
- Działacze społeczno-kulturalni, popularyzatorzy ludowej twórczości oraz badacze-regionaliści i uczeni
- Instytucje i Muzea zasłużone dla rozwoju sztuki ludowej i folkloru
- Działacze polonijni i zespoły folklorystyczne z różnych krajów Europy i Ameryk (lata 1974-1992)
Oskar Kolberg
Patron ogólnopolskiej nagrody był polskim etnografem, folklorystą i muzykiem. Urodził się 22 lutego 1814 r. w Przysusze (południowa część województwa mazowieckiego), w rodzinie inteligenckiej. Jego rodzicami byli Juliusz Kolberg (profesor miernictwa i geodezji na Uniwersytecie Warszawskim) i Fryderyka Mercoeur. Miał także dwóch braci. Starszego – Wilhelma (został inżynierem) i młodszego – Antoniego (został malarzem-portrecistą). Od najmłodszych lat miał dużą styczność z przedstawicielami środowiska kulturalnego Warszawy – Samuelem Bogumiłem Linde, Mikołajem Chopinem, Kazimierzem Brodzińskim i wielu innymi, którzy mieli na niego znaczny wpływ. Uczył się gry na fortepianie oraz kompozycji, a jego nauczycielami byli Józef Elsner i Feliks Dobrzyński. Studiował na Akademii Handlowej w Berlinie, jednak po powrocie do ojczyzny w 1834 r. i śmierci ojca podjął pracę zarobkową – uczył gry na fortepianie.
Dzięki pomocy starszego brata Wilhelma w 1846 r. Oskar Kolberg otrzymał posadę buchaltera w zarządzie budowanej wówczas kolei żelaznej warszawsko-wiedeńskiej. Zarówno tą jak i jego kolejne prace traktował jednak jedynie jako niezbędne źródło utrzymania, ponieważ jego głównym zainteresowaniem i pasją były muzyka i literatura ludowa. W 1857 r. został opublikowany efekt jego badań etnograficznych – tom „Pieśni ludu polskiego”, skupiający w sobie ponad 900 tekstów z melodiami i tańcami pochodzących z całej Polski w granicach przed jej rozbiorami.
W cztery lata po swojej pierwszej publikacji postanowił całkowicie poświęcić się pracy naukowo-badawczej, muzycznej i literackiej. Publikował liczne artykuły w czasopismach i Encyklopedii Powszechnej. Poszerzył swój zakres badań o różne dziedziny sztuki ludowej (obyczaje, obrzędy, literaturę ustną, stroje, budownictwo). Uważał, że muzyka jest jedynie cząstką kultury ludowej i, żeby poznać jakąś kulturę, należy poznać ją we wszystkich jej przejawach. To podejście do badań zaowocowało wzorem monografii etnograficznej, według którego zgromadził materiały i je opracował dla ponad 26 regionów. Podróżował po kraju zaprzyjaźniając się z miejscowymi gospodarzami i otrzymując dzięki nim zaufanie okolicznych grajków, śpiewaków czy bajarzy. Zebrawszy dane przenosił się w następne miejsce, aby kontynuować badania. W efekcie powstawały kolejne tomy „Ludu” (wydano ich ponad 33 tomy) i „Obrazów etnograficznych”.
Zmarł 3 czerwca 1890 w Krakowie. Pochowano go na cmentarzu Rakowickim, a na płycie grobowej umieszczono napis „Oskarowi Kolbergowi zasłużonemu Ojczyźnie – rodacy. Polskę całą przeszedł, lud poznał i ukochał. Zwyczaje jego i pieśni w księgi złożył.” Niedługo po jego śmierci opublikowane zostały jeszcze 3 tomy „Ludu” z jego spuścizny.
Źródło: Oskary Kolberga, po red. Mariana Pokropka, Wyd. 1, Łomża, Mazowieckie Towarzystwo Kultury, 1997, ISBN-83-907429-1-8.