Józef Chełmoński
Józef Chełmoński (ur. 1849 Boczki koło Łowicza, zm.1914 Kuklówka)
.
Malarz i ilustrator, najwybitniejszy reprezentant polskiego realizmu.
.
Józef Chełmoński, Autoportret, 1902
Pochodził ze zubożałej szlachty mazowieckiej herbu Prawdzic. Urodził się w Boczkach koło Łowicza, gdzie ojciec jego dzierżawił majątek. Początkowo kształcił się w Szkole Powiatowej w Łowiczu a w latach 1867 – 1872 w warszawskiej Szkole Rysunku Wojciecha Gersona. Gersona bardzo cenił, nazywając go „ukochanym, najlepszym, jedynym nauczycielem”. Podczas studiów w monachijskiej Akademii doświadczył głodu i gdyby nie pomoc kolegów malarzy, Józefa Brandta i Maksymiliana Gierymskiego nie wiadomo jak potoczyłoby się jego dalsze życie. Podczas pobytu w Monachium wzbudzał sensację swoim ubiorem. Nosił czerwone rajtuzy konnicy rosyjskiej, granatową ułańską kurtkę i czapkę konduktorską Kolei Warszawsko – Wiedeńskiej. W 1874 roku powrócił do kraju i zamieszkał w Warszawie dzieląc się wynajętą w gmachu Hotelu Europejskiego pracownią ze Stanisławem Witkiewiczem i Adamem Chmielewskim. W 1875 roku udał się do Paryża, gdzie zdobył dużą popularność dzięki oryginalnej tematyce swoich obrazów, realistycznych, nastrojowych pejzaży z wielką wrażliwością odtwarzających koloryt przyrody. Najczęściej powtarzające się motywy jego prac to rozległe przestrzenie łąk, piaszczyste drogi wśród pól, rozlewisk i stawów oraz mgły, ożywione niekiedy motywem dzikiego ptactwa. W Paryżu, przez 12 lat, wiódł dostatnie, beztroskie życie z młodą, niedawno poślubioną żoną. Po powrocie z Paryża Chełmoński dużo podróżował. Prace powstające podczas podróży do Włoch, Ukrainy, Litwy czy na Podole odegrały dużą rolę w kształtowaniu jego przyszłej postawy artystycznej. Prezentował swe prace w warszawskiej Zachęcie, krakowskim Towarzystwie Sztuk Pięknych, we Lwowie. Kilkakrotnie uczestniczył w Salonach w Paryżu, ponadto eksponował swoje prace malarskie w Chicago i Wiedniu.
.
W 1889 roku kupił drewniany dworek w Kuklówce koło Grodziska Mazowieckiego i odizolował się od ludzi, od otoczenia i od żony, z którą rozstał się. Chełmoński zerwał z dotychczasowym stylem życia, przestał dbać o wygląd, strój, poświęcił się pracy. Tam powstały najznakomitsze jego dzieła: „Kurka wodna”, „Żurawie”, „Burza”. Oddał się całkowicie naturze, stał się bardziej religijny. W tym czasie bywał we dworze Górskich w Woli Pękoszewskiej, gdzie uczył malarstwa Pię Górską, córkę właścicieli. Odwiedzał także pałac w Radziejowicach.
.
Artysta zmarł w Kuklówce w 1914 roku z powodu wylewu krwi do mózgu. Został pochowany, zgodnie ze swoją wolą w Ojrzanowie, obok przyjaciela księdza Barnaby Pełki.
.
Józef Chełmoński „Babie lato”, 1875