AT

Aneta Kapelusz

 

LUDZIE SKIERNIEWICKIEJ MAŁEJ SCENY

 

W Skierniewicach nie było nigdy prawdziwego teatru (w tradycyjnym znaczeniu tego słowa). Przez krótki czas funkcjonował Teatr im. Wł. St. Reymonta, w którym występowali lokalni aktorzy-amatorzy. Założył go, po zakończeniu II wojny światowej, wielki miłośnik sztuki teatralnej Antoni Sikorski. Skupił wokół siebie podobnych mu entuzjastów, przy których pomocy powstał wspomniany Teatr Ludowy im. Wł. St. Reymonta. Nazwę zamieniono potem na Teatr Powszechny. Teatr mieścił się w Sejmiku. Poza Sikorskim, który sam reżyserował większość przedstawień, zespół teatru stanowili m.in.: Teresa Witkowska, Mirosława Sękowska, Halina Malanowska, Janina Jażdżykówna ps. Janecka, R. Poręba (późniejszy notariusz), Przemysław Kulesza (lekarz weterynarii), A. Benczek (późniejszy aktor Teatru im. St. Jaracza w Łodzi), Leszek Kaściński, Adam Kwiatkowski, A. Geller (Adam Oracz), A. Radwanówna, Andrzej Ragis, Kazimierz Wójcikowski, Irena Karmańska, Tadeusz Łańcucki, Zofia Poraj, Teresa Rutkowska, Marian Morawski, Leon Dacko, Zofia Kowalska. Odpowiedzialnym za dekoracje był artysta malarz Jerzy Połeć.

 

Twórca teatru, Antoni Sikorski (1884-1946), był aktorem, literatem, reżyserem, a także absolwentem Szkoły Aplikacyjnej przy Byłych Teatrach Rządowych w Warszawie. Działał w Warszawie, Płocku, Pułtusku i Skierniewicach. Sikorski był autorem dramatów, nowel, licznych adaptacji scenicznych min. utworów Elizy Orzeszkowej, bajek dla dzieci, książek o tematyce teatralnej i recenzji teatralnych, tłumaczem literatury rosyjskiej i redaktor Echa Literacko – Artystycznego. W latach 1919-1929 kierował Sekcją Dramatyczną Urzędników w Pułtusku. Należał do Towarzystwa Literatów i Dziennikarzy Polskich, Polskiego Towarzystwa Dramatycznego i Związku Aktorów i Kompozytorów i Wydawców „ZAIKS”.

 

Pierwszą sztuką, która wystawił w Skierniewicach była komedia w III aktach pt. „Najszczęśliwszy z ludzi” S. Kiedrzyńskiego. Widzowie obejrzeli ja 26 i 27 stycznia 1946 roku. Przy okazji mieli możliwość wysłuchać koncertu orkiestry Wojskowej Jednostki Chemicznej. Bilety można było nabyć w kasie teatru w cenie od 20 do 60 zł. Dużym powodzeniem wśród publiczności cieszyła się farsa satyryczna F. Molnara i A. Kalma „Złodziej i jego mecenas”. Bilety były tym razem droższe. Kosztowały od 30 do 80zł, ale zebrane pieniądze poszły na chlubny cel tzw. „Czysty zysk na odbudowę Warszawy”. Sztukę odegrano po raz ostatni 3 października, specjalnie na życzenie publiczności.

Teatr Powszechny im. Wł. St. Reymonta wystawił też „komedię lekką w czterech aktach” W. Ryszkowa (w przekładzie Antoniego Sikorskiego) pt.”Koteczka”. W sezonie 1946-47 skierniewiccy widzowie obejrzeli ponadto: „W małym dworku” dramat T. Rittnera, „Ostrożnie –świeżo malowane”, „Adwokata i róże”, komedie „Ptak” J. Szaniawskiego i „Gałganek” D. Niccodemiego.

 

Sztuki komediowe cieszyły się dużym powodzeniem, wszystkie miejsca na widowni były wyprzedane. Mniejsze powodzenie miały utwory dramatyczne. Skierniewicki teatr wystawiał przestawienia również w innych miastach, m.in. Piotrkowie, Rawie Maz., Łowiczu, Warszawie. Teatr zaprzestał swojej działalności w 1947 roku po niespodziewanej śmierci jego twórcy Antoniego Sikorskiego.

 

Wystawianiem sztuk teatralnych zajmowały się także skierniewickie koła dramatyczne. W 1928 roku w Państwowym Gimnazjum im. B. Prusa utworzone zostało Kółko Dramatyczne. Kierował nim nauczyciel religii ksiądz Antoni Pachnicki. Do kółka należeli uczniowie, którzy zagrali m.in. sztuki: „Damy i huzary” A. Fredry czy „Powrót posła” J.U. Niemcewicza. Następnie kółko weszło w skład Koła Humanistycznego jako Sekcja Dramatyczna. Sekcja dawała przedstawienia dla szerszej publiczności. Jedną ze sztuk oglądało nawet ponad 600 osób. Uczniowie przygotowywali przedstawienia  z okazji świąt i uroczystości państwowych, rocznic historycznych. Były to sztuki: J. A. Herza, J. Szaniawskiego, S. Wyspiańskiego. Reżyserem przedstawień był nauczyciel języka polskiego Czesław Lisek, muzykę zaś opracowywał Stanisław Janiszewski.

 

W 1930 r. z inicjatywy Stanisława Kamińskiego przy OSP w Skierniewicach powstało Koło Dramatyczne. Dwa lata później Koło połączyło się z Akademickim Kołem Skierniewiczan, a po jego likwidacji w 1933r. weszło jako sekcja dramatyczna do utworzonego wówczas Towarzystwa Artystycznego. W 1931 roku Koło wystawiło 6 przedstawień, z których dochód przeznaczono na cele charytatywne.

 

Podpis: Skierniewickie aktorki-amatorki nie ustępowały urodą warszawskim gwiazdom. Na zdjęciu aktorka skierniewickiego Teatru Powszechnego im. Wł. St. Reymonta – Janina Jażdżykówna ps. Janecka (1921-2018).

Fot. Archiwum M. Lipskiej-Szpunar